Özet: Neden Mobil Cüzdan Entegrasyonu?

Mobil cüzdanla biniş kartı (ulaşım kartı) entegrasyonu, kullanıcıların toplu taşımaya tek dokunuşla erişmesini sağlarken, operatörler için sahayı sadeleştirir, sahtecilik riskini azaltır ve işlem hızını artırır. Bu rehber; teknoloji seçenekleri, güvenlik, kullanıcı deneyimi, uygulama mimarisi ve en sık karşılaşılan hataları önlemeye yönelik pratik öneriler içerir.

Temel Yaklaşımlar: NFC, QR ve Token Tabanlı Modeller

• NFC (HCE/Secure Element): Telefonu turnikeye yaklaştırarak temassız geçiş. Hız ve kullanım kolaylığı yüksek; cihaz ve terminallerde NFC uyumluluğu gerekir.
• QR Kod (Dinamik): Uygulama her binişte tek kullanımlık, kısa ömürlü QR üretir. Esnek ve yaygın; kamera kalitesi ve aydınlatma koşullarından etkilenebilir.
• Token Tabanlı (Sunucu Doğrulamalı): Uçtan uca token değişimi; turnike online ise hızlı ve güvenli. Offline senaryolarda önceden verilen yetkili token’lar kullanılır.

Mimari Bileşenler ve Veri Akışı

Standart bir mimari; mobil uygulama, cüzdan servis katmanı, ödeme/denge yönetimi, doğrulama hizmeti ve turnike denetleyicilerinden oluşur. Kullanıcı cüzdana kartı ekler, kimlik/doğrulama yapılır, token veya sertifika cihazda saklanır. Geçiş anında cihaz, terminalle kriptografik bir kanıt paylaşır; terminal online ise anlık, offline ise kuyruklu doğrulama yapılır.

Güvenlik: En İyi Uygulamalar

• Cihaz İçi Güvenlik: Secure Element veya StrongBox/TEE kullanımını tercih edin; değilse HCE ile kısıtlı yetkili token’lar verin.
• Kriptografi: Karşılıklı TLS, zaman damgalı, kısa ömürlü token’lar; AES-GCM ve ECDSA/ECDH gibi modern algoritmalar.
• Dolandırıcılık Önleme: Dinamik QR, tekil oturum kimlikleri, tekrar oynatma koruması (nonce + zaman penceresi).
• Root/Jailbreak Tespiti: Risk tabanlı yetki kısıtlama; tamamen engellemek yerine düşük risk profilli modlar.
• Gizlilik: Asgari veri ilkesi, uçtan uca şifreleme, açık rıza ve silme taleplerine uyum (KVKK/GDPR).

Kullanıcı Deneyimi: Tek Dokunuş Gerçekten Tek mi?

• Ön Hazırlık: İlk kurulumda NFC/QR modu seçimi, varsayılan kart ayarı, çevrimdışı geçiş limiti.
• Hızlı Geçiş: Ekran kilitliyken bile çalışacak NFC yapılandırması; QR için kilit ekran kısayolu.
• Anlık Geri Bildirim: Turnikede titreşim/ses ve uygulama içinde net onay mesajı.
• Erişilebilirlik: Yüksek kontrast, büyük font seçeneği, tek elle kullanım için düğme yerleşimi.
• Düşük Pil Senaryosu: Düşük enerji modlarında NFC önceliği; QR ekran parlaklığını otomatik optimize etme.

Offline/Online Dengelemesi

Yoğun hatlarda gecikmeyi azaltmak için sınırlı sayıda offline geçişe izin verilir. Cihaz, önceden yetkili geçiş token’larını saklar; terminal geçici onay verir ve olaylar sıraya alınır. Ağ geri geldiğinde merkezi sistem, özetleri mutabıklar. Offline limit aşıldığında kullanıcıya net uyarılar gösterin ve alternatif doğrulama (ör. tek seferlik online QR) sunun.

Ücretlendirme ve Bakiye Yönetimi

• Ön Ödemeli Cüzdan: Kullanıcı bakiyeyi yükler; offline uyumluluğu yüksektir.
• Arka Planda Tahsilat (Postpaid): Gün sonu toplu tahsilat; hatalı/eksik tahsilat için kural motoru gerekir.
• Temassız Kart Eşleme: Fiziksel kartla dijital profil bağlanır; çift taraflı kullanımda çakışmaları önlemek için senkronizasyon politikası belirleyin.

Uyumluluk ve Standartlar

• EMVCo temassız çerçeveleri ve NFC Forum yönergeleri ile uyum.
• ISO/IEC 14443 (A/B) ve 18092 (NFCIP-1) temasız iletişim standartları.
• Güvenli yazılım yaşam döngüsü (OWASP MASVS) ve zayıflık taraması.

Sık Hatalar ve Nasıl Önlenir?

• Uzun İlk Kurulum: Adım sayısını azaltın, verileri kademeli toplayın.
• Teknoloji Kilidi: Yalnızca NFC’ye güvenmeyin; yedek olarak dinamik QR sunun.
• Yetersiz Offline Mantık: Limit, süre ve risk puanı olmadan token vermeyin.
• Zayıf Geri Bildirim: Turnikede başarısız nedenini sade ve yerelleştirilmiş iletin.
• Sürüm Dağınıklığı: Eski cihazlarda geriye dönük uyumluluk ve özelliği kapatabilen yapılandırma bayrakları.
• Test Eksikliği: Kapı kalibrasyonu, çoklu kullanıcı akışı, tünel/yeraltı gibi zayıf sinyal koşulları için saha testleri.

Örnek Uygulama Akışı

1. Kayıt: Telefon doğrulama + kimlik/hesap bağlama.
2. Kart Ekleme: Dijital biniş kartı oluşturma veya fiziksel kartı eşleme.
3. Yetkilendirme: SE/TEE’de anahtar üretimi; sunucudan kısa ömürlü sertifika/token.
4. Geçiş: NFC dokunuşu veya dinamik QR; terminalde kriptografik doğrulama.
5. Muhasebe: Olay kaydı, tarife uygulaması, bakiye güncelleme.
6. Senkronizasyon: Offline geçişlerin uzlaşması, risk tespiti, anomali analizi.

Hata Yönetimi ve Geri Dönüşler

• NFC Okunamadı: Kullanıcıya cihazı yeniden konumlandırma yönergesi; 2. denemede QR’a otomatik geçiş.
• Bakiye Yetersiz: Hızlı yükleme kısayolu ve tek dokunuşla ödeme provizyonu.
• Token Süresi Doldu: Arka planda sessiz yenileme; başarısızsa düşük gecikmeli tekrar deneme.
• Offline Limit Doldu: Yakın çevredeki online turnikeye yönlendirme veya geçici QR yetkisi.

Performans İpuçları

• Soğuk Başlatma < 1 sn: Kilit ekranı kısayolu ve ön ısıtılmış modüller.
• NFC Temas Süresi < 300 ms hedefi: Paket boyutlarını küçültün, ön pazarlık adımlarını azaltın.
• QR Render < 150 ms: Yerel çizim, ağır kütüphanelerden kaçınma.
• Ağ Gecikmesi Maskesi: Sonuçları önceden tahmin eden optimistik UI ve geri sarma.

Operasyon ve İzleme

• Gerçek Zamanlı Gözlem: Başarı/başarısız geçiş oranı, terminal çevrimiçi oranı, ortalama ilk dokunuş süresi.
• Saha Uyarıları: Belirli turnikelerde artan hata türlerine göre otomatik bakım biletleri.
• A/B Denemeleri: UI metinleri ve ikonografisi için; hedef, hatasız ilk geçiş oranını artırmak.
• Güvenlik Güncellemeleri: Anahtar rotasyonu, sertifika yenileme ve cihaz uyumluluk listesi bakımı.

Uygulama İçin Kontrol Listesi

• NFC + dinamik QR yedekliliği
• Kısa ömürlü, tekrar oynatmaya dayanıklı token’lar
• Offline geçiş limiti ve risk kuralları
• Kilit ekranı kısayolları ve erişilebilirlik
• Yerel dilde anlaşılır hata mesajları
• Gerçek zamanlı izleme ve saha geri bildirimi
• KVKK uyumu ve veri minimizasyonu

Sonuç

Mobil cüzdanla biniş kartı entegrasyonu, doğru mimari ve kullanıcı odaklı tasarımla geçiş sürelerini kısaltır, hata oranını düşürür ve işletme maliyetlerini optimize eder. NFC ve dinamik QR’nin birlikte kullanıldığı, güvenlik ve offline stratejileri iyi tanımlanmış bir model, tek dokunuş deneyimini sürdürülebilir ve ölçeklenebilir kılar.

"Doğru yedeklilik ve anlık geri bildirim, hatasız ilk geçiş oranını belirgin biçimde artırır."

— Saha uygulamalarından edinilen iyi uygulamalar